het verhaal van
Jan de Jong
Na een flinke fietstocht van Nes naar de Pietje Miedeweg, tussen Ballum en Hollum, zet ik de fiets bij de trap over de Waddenzeedijk. Als ik de trap beklommen heb, is het uitzicht adembenemend. De zon schittert op het water voor een overdaad aan licht. Daarboven een strakblauwe hemel. En of dat nog niet genoeg is, wordt het plaatselijke kleurenpalet verder gevuld met de kleuren van zeewater, nat en droog zand, lamsoor, zeekraal, helmgras en het overwegend groene gras dat op de dijk groeit.
Vogelen Als hobby
Een krasse zeventiger duwt zijn fiets -voorzien van een koker voor een flinke telescoop- ook de dijk op, maar dan van de andere kant. Het is Jan de Jong. Jan is veertig jaar werkplaatstimmerman geweest en heeft al minstens zo lang vogelen als hobby. ‘Een aantal wetenschappers, waaronder hoogleraar trekvogelecologie Theunis Piersma, heeft mij getriggerd om me meer met vogels bezig te gaan houden. De laatste jaren is dat eigenlijk elke dag wel een paar uren.’ Jan opent zijn boekje en toont zijn notities. ‘Kijk, dit is een gele ring van een scholekster. Die worden alleen geringd op IJsland. En we hebben rosse grutto’s die we al tien jaar volgen. Die komen dan vanuit Mauritanië elk jaar in mei naar de steiger hier op Ameland!’
Het groene noordzeestrand bij Ballum
De Wadden maar ook Jans andere favoriete plek, het groene Noordzeestrand bij Ballum, zijn van enorm belang vanwege de ondiepte. Hier kunnen vogels hun voedsel vinden en daarna rustig wachten op het droge, om te ‘opvetten’: vliegspieren maken. Van hieruit vliegen ze dan 10.000 of 20.000 km naar West- of zelfs Zuid-Afrika. Het voedsel en de rust op het Wad zijn essentieel voor deze vogels en daarmee de voedselketen en biodiversiteit.
Jan laat me door zijn telescoop turen. Waar ik met het blote oog hooguit honderd vogels zag, zie ik nu pas goed wat Jan bedoelt met ‘veel vogels’. Ik zie honderden, zo niet duizenden vogels zonder de telescoop veel te hoeven bewegen. Naast de hoeveelheid verrast vooral de diversiteit van de vogels me. Klein, groot, donker, licht.. ik kijk m’n ogen uit. Wat ook opvalt, is de relatieve rust die heerst. Het is duidelijk: deze vogels wachten hier op hun gemak tot ze naar warme oorden kunnen om te overwinteren.
vetrouwen in de mens
Er komt een grote schoolklas aan fietsen. Groep zes, zeven. Ze stoppen vlakbij ons en nestelen zich tegen de dijk aan om wat te eten en te drinken. Jan aanschouwt het rustig. Als ik hem vraag of ie nu z’n hart vasthoudt, schudt ie zijn hoofd. ‘Nee hoor, schoolklassen vallen meestal wel mee. Er zijn meesters en juffen bij, die kun je eventueel nog aanspreken. Meestal kan ik het wel aardig inschatten. Ik denk dat deze groep de boel netjes achterlaat. Een halfuurtje geleden was ik verderop langs de dijk, toen een mevrouw een paar meter verderop aan me vroeg of ik m’n radio even wilde uitzetten. Ze wilde graag een filmpje opnemen en daar hoorde volgens haar geen muziek bij. Dat was ik met haar eens, maar ik wees haar op een groep jongeren, toch wel ruim 200 meter verderop.’ Jan trekt met z’n handen een rechthoek van 20×40 centimeter. ‘Zo’n boxje nemen ze dan mee. En ’n stuk herrie! Ja, dat verstoort hier de rust natuurlijk wel.’
‘Foto’s maken doen mensen natuurlijk ook graag. Logisch, want het is hier prachtig. Maar sommigen gaan daarbij wel een stap te ver. Even lawaai maken bijvoorbeeld, zodat de vogels opvliegen en de foto mooier wordt. Ik vind dat maar niks en ben er niet zo goed in om ze dan vriendelijk aan te spreken. Dat laat ik dan maar aan m’n collega over, haha!’
De schoolklas vertrekt en Jans vermoeden blijkt terecht: alles keurig opgeruimd en het stukje dijk netjes achtergelaten. ‘Weet je, ontzettend veel mensen doen het gewoon goed en hebben het beste voor met ons eiland. Gelukkig maar, want wij willen hier ook blijven wonen. En liefst nog heel lang. Mijn generatie gaat op Ameland zelfs terug tot 1680! Wij willen hier dus niet weg. Dan is het ook goed als de eilanders naar zichzelf kijken; een glaasje wijn voor zes euro is niet des Amelands, ook al leven hier veel mensen van het toerisme.’
Terwijl ik mijn interview met Jan uittyp op het prachtig brede strand van Ballum, komt er een push-melding van Omrop Fryslân binnen: ‘Waadsee offisjeel frij fan kontenerdielen MSC Zoe.’ Mooi, dat scheelt alvast weer flink wat troep op het strand!